Bài giảng Hệ điều hành Linux - Lý Minh Thuận

Tìm Hiểu 1Các phần chínhPhần I Giới thiệu LinuxPhần II Cài đặt LinuxPhần III Sử dụng LinuxPhần IV Hệ điều hành LinuxPhần V So sánh giữa Linux và Windows 2PHẦN I GiỚI THIỆU LINUXLINUX là gì?Linux laø moät HDH daïng UNIX chaïy treân maùy PC vôùi boä ñieàu khieån trung taâm (CPU) Intel 80386 hoaëc caùc theá heä sau ñoù, hay caùc boä vi xöû lyù trung taâm töông thích nhö AMD, Cyrix. Linux là một hệ điều hành có ứng dụng đặc biệt dùng để quản lý,điều phối các tài nguyên của hệ thống(cả phần cứng và phần mềm).Linux là hệ điều hành đa nhệm, đa tác vụ,đa người dùngLinux là hệ điều hành với mã nguồn mở và miễn phí dưới bản quyền của tổ chức GNU3b) Lịch sử phát triển của LinuxNăm 1991, Linus Torvalds, sinh viên trường đại học tổng hợp Helsinki Phần lan bắt đầu xem xét Minix, một phiên bản của UNIX làm ra với mục đích nghiên cứu cách tạo ra một hệ điều hành UNIX chạy trên PC với bội vi sử lý Intel 80386. Ngày 25/8/1991, Linus cho ra version 0.01 và thông báo trên comp.os.minix về dự định của mình về Linux. 1/1992, Linus cho ra version với shell và trình biên dịch C. Linux không cần minix nữa để phiên dịch lại hệ điều hành của mình, Linus đã đặt tên hệ điều hành của mình la Linux. 1994, phiên bản chính thức 1.0 được phát hành 4c) Đặc điểm của LinuxLinux là một hệ điều hành cho nhiều nền máy tính khác nhau nhưng trước tiên là cho PC , hoàn toàn không lệ phụ thuộc vào phần mềm nào có đăng ký tác quyền nào, và cả thế giới đều có thể sử dụng thoải mái.Tính đa nhiệm thực ( preemptive multitasking ) của Linux giúp chương trình của bạn chạy được nhiều chương trình cùng lúc, và mỗi chương trình như thế có thể tự chạy liên tục. Với Linux, bạn có thể cùng lúc thực hiện một số chương trình như sau: chuyển tập tin, in hồ sơ, sao chép đĩa mềm,sử dụng CD-ROM, và chơi trò chơi.5Linux là hệ điều hành hoàn toàn multiuser ( đa người dùng), nghĩa là nhiều người có thể cùng đăng nhập và cùng lúc sử dụng hệ thống. Linux cung cấp cho bạn đọc một cơ hội học tập mà hiện nay chưa có hệ điều hành so sánh được. Đó chính là mã nguồn mở6Linux là hệ điều hành phát hành miễn phí, phát triển trên mạng Internet Linux là hệ diều hành có hệ năng cao, trong tất cả các máy tính có cấu hình cao nhất hay thấp nhất. Hệ điều hành này hỗ trợ các máy tính sử dụng 32 cũng như 64 bit và rất nhiều phần mền khác nhau.7Phần II CÀI ĐẶT LINUX1) YÊU CẦU VỀ PHẦN CỨNG: CPU: pentium MMX trở lên Ram: 32 MB Ổ cứng >= 2GB Card đồ họa >= 2M8Phần II2) PHÂN VÙNG ĐĨA TRONG LINUX Khi cài đặt Linux bắt buộc phải có tối thiểu 2partitionPartition chính chứa thư mục gốc (/) và hạt nhân gọi là Linux Native Partition.Partition swap được dùng làm không gian hóan đổi dữ liệu khi vùng nhớ chính đầy. Thông thường kích thước của nó bằng kích thước của vùng nhớ chính.9Phần II3) CÀI ĐẶT: Có đến 4 cách cài đặt LinuxCài đặt từ CDCài đặt từ NFSCài đặt từ FTPCài đặt từ ổ cứng10 Cài đặt từ CD:phổ biến nhấtPhải khởi đầu từ DOSGõ lệnh [ổ CD]:\do sutilTrong đó [ổ CD] là tên ổ CD trên máy tính.Nếu đã có sẵn một phân vùng trống ,bạn có thể cài đặt Linux bên cạnh hệ thống hiện hành.những gì bạn cần là 1 ổ đĩa CD,một phân vùng và 1 đãi mồi.11 Cài đặt từ NFSYêu cầu bạn trước hết phải lắp ráp Logic (mount) ổ CD vào 1 máy tính chấp nhận hệ thống ISO -9660 với phần mở rộng RookRide,rồi bạn công bố hệ thống tệp qua NFS.Bạn phải biết địa chỉ của hệ thống tệp này,cũng như địa chỉ IP của máy, hoặc tên của máy nếu có DNS12 Cài đặt từ FTPViệc cài đặt từ FTP yêu cầu phải có đĩa mồi và đĩa phụ trợCài đặt từ ổ đĩa cứngcũng cần đĩa mồi và các đĩa phụ trợ.Trước tiên phải tạo ra thư mục mang tên Linux ,sau đó sao chép thư mục tương ứng từ CD cùng với tất cả các thư mục cấp vào Linux13Phần III SỬ DỤNG LINUXSỬ DỤNG GIAO DiỆN DÒNG LỆNHDỬ DỤNG GIAO DiỆN ĐỒ HỌA14I. GIAO DIỆN DÒNG LỆNHGiao diện dòng lệnh trong Linux CLI, cũng giống như DOS của Windows ,nhưng khả năng của CLI lại mạnh mẽ và rất hữu ích khi giải quyết những sự cố máy tính. Nếu cần trợ giúp từ Internet hoặc hỏi ai đó, bạn có thể sử dụng giao diện dòng lệnh để giúp bạn mà không cần phải nạp các trình quản lý GUI1516Một số lệnh cơ bản trong linux Cú pháp lệnh cơ bản trong linux như sau command [option] [arguments]trong đó command lệnh (lệnh hay tên của chương trình) mà ta muốn thi hành.option :các tùy chọn của lệnh,tùy chọn phải đi theo bởi dấu “-“argument: các đối số của lệnh.Chú ý:trong linux có phân biệt chữ hoa,chữ thường..một lệnh đang chạy nếu ta muốn ngưng ngang thi hành lệnh thì nhấn tổ hợp phím Ctrl+C.17Một số lệnh lệnh man :trợ giúp các lệnh trong Linux Ví dụ :#man lsExit: để thoát khỏi phiên làm việc của linux hoặc nhấn tổ hợp phím Ctrl+D.để shutdown hệ thống ta dùng lệnh:haltđể shutdown rồi khởi động lại hệ thống ta dùng lệnh reboot.18Một số lệnh shutdown [option] time [warning-message]trong đó warning-mesassage là một chuỗi ký tự được gửi tới người dùng .đối số time xác định thời gian sẽ shutdown hệ thống . các tùy chọn cho phần option như:-r :khởi động lại máy tính tương tự như lệnh reboot-h: tắt máy tương tự như lệnh haft19Một số lệnh Vi dụ:để khởi động lại máy ngay lập tức,ta dùng lệnh: shutdown –r +0để tắt máy sau 5 phút, đồng thời gửi tới người dùng thông báo đến người dùng đang kết nối,ta dùng lệnh: shutdown –h+5 ”may se tat sau 5 phut”20Một số lệnhmột số lệnh về tập tin:xem đường dẫn hiện hành hay thư mục hiện hành: #pwdThay đổi thư mục hiện hành:lệnh cd cú pháp: cd [-L/-P] dirdir : là thư mục muốn chuyển tới-P: chuyển đến thư mục theo cấu trúc vật lý thay vì theo symbol link-L: cho phép chuyển đến thư mục theo symbol link.21Một số lệnhliệt kê nội dung thư mục lệnh ls cú pháp : ls [option] [đường_dẫn/file] một số option của lệnh này như sau :-a :liệt kê tất cả các tập tin,thư mục con có trong thư mụcNgoài ra còn tùy chọn : –r,-l22Một số lệnhXem nội dung tập tin lệnh more cú pháp :more [option] [đường_dãn/file] lệnh này dùng để hiển thị nội dung của một tập tin, trong lúc xem từng trang màn hình thì có thể nhấn phím : q :thoát hỏi lệnh more f :lật sang trang kế tiếp b :trở về trang trước23Một số lệnhcác option của lệnh này :-num :xác định kích thước màn hình –numdòng (ví dụ : -8 là hiển thị 8 dòng một lần)+linenum :dòng thứ linenume sẽ bắt đầu hiển thị.-s :xóa bớt các dòng trắng, chỉ để lại giữa dòng trắng giữa các đọanlệnh lesscú pháp :less [option] [đường_dẫn/file]lệnh less tương tự như lệnh more nhưng khác với more ở chỗ nó cho phép thực hiện duy chuyển lên xuống bằng các muỗi tên.24Một số lệnhlệnh catlệnh cat dùng để hiển thị nội dung tập tin dạng văn bản . Để xem tập tin,ta chọn tên tập tin làm đối số.cú pháp: cat [tên_tập_tin]ví dụ:cat /mnt/ploppydisk/baitap.txt25Một số lệnhNgoài ra lệnh cat dùng để nối tập tin:muốn nối thêm tập tin baitap1.txt vào tập tin baitap2.txt thành tập tin mới có tên là baitap.txt,ta thực hiện hư sau:VD: #cat baitap1.txt baitap2.txt >baitap.txtLệnh cat được dùng để sọan thảo một văn bản mời dạng text:Cú pháp:cat >26Một số lệnhSao chép tập tin thư mụclệnh cpcp [option] source destcp [option] source ....directory lệnh cp được dùng để sao chép các tập tin và thư mục source đến tập tin/thư mục dest,hoặc sao chép nhiều tập tin source đế thư mục directory. 27Một số lệnhmột số option của tùy chọn này như :-l :tao hard link cho các tập tin thay vì sao chép -s :tạo các symbol link thay vì sao chép các tập tin-r, -R :sao chép các thư mục ,kể cả thư mục con.-p :các tập tin mới vẫn không thay đổi thông tin -i :xuất hiện lời nhắc trước khi ghi đè lên tập tin hiện có-u :chỉ sao chép các tập tin không có ở dest hoặc các tập tin ở source là mới hơn ở dest.28Một số lệnhXóa bỏ tập tinlệnh rm cú pháp: rm [option] file.lện này để xóa bỏ một tập tin .nó sẽ nhắc ta trước khi xóa. một số option tùy chọn như -f :không thông báo khi thực hiện xóa tập tin.-i :nhắc trước khi xóa tâp tin. Ví dụ: #rm –f mydoc.txt29Một số lệnhDi chuyển/đổi tên tập tinlệnh mvcú pháp: mv [option] source dest mv [option] source directorylệnh này thực hiện đổi tên tạp tin source thành dest ,hoặc thực hiện di chuyển các tập tin source vào thư mục directorymột sô option của tùy chọn này như:-i :nhắc trước khi thực hiện ghi đè-u :chỉ di chuyển các tập tin không có ở dest hoặc các tập tin ở source là mới hơn ở dest.-f :không xuất hiện lời nhắc trước khi thực hiện ghi đè.-b :tạo tập tin sao lưu của mỗi tập tin hiện có ở thư mục đích trước khi bị ghi đè 30Một số lệnhVí dụ: sao đây thực hiện di chuyển tất cả các tập tin có phần tên mở rộng là .tar trong thư mục hiện hành vào thư mục backup:#rm *.tar /backup31Một số lệnhTạo thư mụclệnh mkdir: cú pháp:mkdir [option] directory một số option của lệnh này : -p :cho phép tạo cả thư mục cha nếu thư mục cha chưa có.Ví dụ :sao đây cho phép tạo cây thư mục mới docs/xls/priv trong thư mục /mnt đã có:#mkdir –p /mnt/docs/xls/privlệnh trên tương đương với 3 lệnh sau :#mkdir /mnt/docs/#mkdir /mnt/docs/xls/#mkdir /mnt/docs/xls/priv32Một số lệnhXóa thư mục :lệnh rmdir ; cú pháp : rmdir [option] directory lệnh này cho phép xóa thư mục:một số option của lệnh này :-p :cho phép xóa bỏ cả cây thư mục(xóa cả thư mục cha nếu nó rỗng)Ví dụ :hai lệnh sau đây tương đương nhau#rmdir –p a/b/c#rmdir a/b/c a/b a33Một số lệnh11)Xác định vị trí tập tin chương trình hệ thống: lệnh whereisví dụ: để xác định vị trí của tập tin chương trình ipchains,ta thực hiện lệnh:#whereis ipchainsipchains: /sbin/ipchains34II Giao diện đồ họaGiao diện GNOMEGiao diện KDE351) Giao diện GNOMEGiới thiệu GNOME là giao diện đồ họa thân thiện người dùng,với một môi trường điền khiển “nhìn là thấy – look and feel”cung cấp nhiều phương thức để tương tác, điều khiển các ứng dụng gnome là một trong hai môi trừơng quản lí thông dụng nhất trong linux.361) GNOMEii . Đăng nhập (login)vào hệ thống:trước tiên muốn sử dụng giao diện gnome hay nói chung muốn sử dụng được môi trường linux điều phải qua bước đăng nhập hệ thống.37Chọn tài khoản để đăng nhập38Nhập mật mã để đăng nhập tài khỏan đã chọn.39Sao đó chọn ngôn ngữ cho phiên làm việc40Sau khi login thành công,một màn hình chào của gnome sẽ xuất hiện.41Kế tiếp,chúng ta sẽ xem xét về cách sử dụng giao diên này.42Giao diện gnome gồm vỏ đồ họa có tên là nautilus đây là thành phần chính của gnome.Chuơng trình này cung cấp cách đơn giản để xem ,quản lý tùy biến file,thư mục và chức năng duyệt web.43Hai thanh dài ở đỉnh và đáy màn hìnhgọi là GNOME panel bao gồm các menu và applet hữu dụng,applet là những chương trình nhỏ được tích hợp vào panel .bạn có thể duy chuyển các panel khắp 4 cạnh của màn hình theo ý thích.GNOME panel44Nút có hình chiếc nón màu đỏ với chú thích application gọi là menu hệ thống chính.giống như start của windows menu45Chương trình nautilus:chứa các tùy chọn cho việc quản lý file và thư mục.nautilus46Slide bar :hiển thị thông tin về file hay thư mụchiện hành ở đây còn có nhiều tab hổ trợ thêm các thông tin sau:47Thanh status:hiển thị thông tin về menu chính.Panel chính:là nơi hiển thị các thông tin duyệt được .48Main system menu:Menu hệ thống chính trên linux họat động như start menu ở Microsoft-windows .nhắp trên biểu tượng chiếc nòn màu đỏ sẽ hiển thị nhiều tùy chọn sau:accessories:chứa một số chương trình tiện ích như:calculator,text editor,..49Ngoài ra còn có một panel khi người dùng nhấp chuột phải lên màn hình desktop,nội dung panel này như sau:50Oper terminal:tạo ra một cửa sổ với dấu nhắc hệ thống cho phép người sử dụng tương tác với hệ thống thông qua giao diện dòng lệnh.Crate folder:tạo mới một thư mụcCreate laucher:tương tự như chức năng tạo shot cut của Microsoft- windows chức năng này cho phép tạo ra một biểu tượng lối tắt để nhanh chống kích họat một ứng dụng.Crate document:tạo mới một file rỗng.Cleanup by name :sắp xếp lại các item trên desktop theo tên.User default backgrourd:chọn hình nền cho desktop51Thoát khỏi giao diện gnome:Bạn có thể thóat khỏi giao diện gnome bằng cách chọn action “logout”Tại đây cho phép bạn chọn các tùy chọn:logout.shut down,retart the computer.522) GIAO DIỆN KDEGiới thiệu giao diện  : KDE là môi trường giao diện đồ họa được sử dụng trên linux tương tự như GNOME .Nếu đăng nhập thành công ta sẽ thấy màn hình chào của KDE.532) GIAO DIỆN KDEb) Sử dụng một vài thành phần cơ bản trên KDE :taskbar Kmenu desktop 542) GIAO DIỆN KDE Ta có thể thay đổi số lượng và tên các màn hình trên KDE, thực hiện theo hai cách sau:nhấp chuột phải trên màn hình chọn Confique Desktop.Công cụ cấu hình KDE sẽ xuất hiện,nhấp chọn thẻ Uultiple Desktop.55Hình nềnChọn nềndesktop2) GIAO DIỆN KDE562) GIAO DIỆN KDEThoát khỏi KDE có 2 cách:từ Kmenu:chọn logouttừ màn hình:nhấp phải chuột chọn logout.57PHẦN IV HỆ ĐiỀU HÀNH LINUXKiẾN TRÚC CỦA HỆ ĐIỀU HÀNH LINUXCẤU TRÚC HỆ THỐNG TẬP TINHỆ THỐNG TiẾN TRÌNH TRONG LINUXMẠNG TRONG LINUXQuẢN LÝ NGƯỜI SỬ DỤNG58I. Kiến trúc hệ điều hành LinuxNgöôøi DuøngShellÖùng dụngTIEÄN ÍCHKernelPhaàn Cöùng591/ Haït Nhaân (Kernel )Laø trung taâm cuûa ñieàu khieån cuûa heä ñieàu haønh Linux, chöùa caùc maõ ñieàu khieån hoaït ñoäng toaøn boä heä thoáng. Haït nhaân ñöôïc phaùt trieån khoâng ngöøng, thöôøng coù hai phieân baûn môùi nhaát, moät phieân baûn daïng phaùt trieån môùi nhaát vaø moät baûn oån ñònh nhaát. 60Kernel ñöôïc thieát keá theo daïng modul, do vaäy kích thöôùc thaät cuûa kernel raát nhoû. Chuùng chæ taûi nhöõng boä phaän caàn thieát leân boä nhôù, caùc boä phaän khaùc seõ ñöôïc taûi leân neáu caàn thieát. Linux khoâng söû duïng laõng phí boä nhớ.Kernel ñöôïc xem laø traùi tim cuûa heä ñieàu haønh Linux .612 ShellShell cung caáp taäp leänh cho ngöôøi duøng thao taùc vôùi kernel ñeå thöïc hieän coâng vieäc. Ngoaøi ra shell cung caáp moät soá ñaëc tính khaùc nhö chuyeån höôùng xuaát nhaäp, ngoân ngöõ leänh ñeå taïo caùc taäp tin töông töï taäp tin bat trong DOS.623. Caùc Tieän Ích Caùc tieän ích ñöôïc ngöôøi duøng thöôøng xuyeân söû duïng. Noù ñöôïc duøng cho nhieàu thöù nhö thao taùc taäp tin, ñóa neùn, sao löu taäp tinTieän ích trong Linux coù theå laø caùc leänh thao taùc hay chöông trình giao dieän ñoà hoïa. Haàu heát caùc tieän ích trong Linux laø saûn phaåm cuûa chöông trình GNU. 63Linux còn rất nhều tiện ích nhờ chương trình biên dịch, trình gôõ loãi, soạn vaên baûn Moät soá tieän ích ñöôïc xem laø chuaån trong heä thoáng Linux nhö passwd, ls, ps, vi644. Caùc Chöông Trình Ứng Duïng.Text editor:Phần mềm soạn thảo văn bản đơn giản oopen office.org writer(chương trình sọan thảo văn bản )open office.org calc(chương trình bảng tính )Các chương trình đọc file(PDF viewer , KPDF)Multimedia-các chương trình xử lý âm thanh65II. Cây thư mục trong LinuxMột số tập tin cơ bản trong LinuxCấu trúc cây thư mục trong LinuxSử dụng tập tin,thư mục trong Linux661) một số loại tập tin cơ bản:Trong Linux, tập tin dùng cho việc lưu trữ dữ liệu:Bao gồm thư mục và thiết bị lưu trữ.Một tập tin dữ liệu hay một thư mục đều xem là tập tin.các thiết bị máy in,đĩa cứngngay cả bộ nhớ chính cũng được coi là một tập tin.671.1) Tập tin nén và lưu trữLà các tập tin có đuôi là: .z:tập tin được nén .tar: tập tin lưu trữ .gz:tập tin nén .tgz:tập tin vừa được lưu trữ,vừa được nén681.2) Tập tin hệ thống:Là các tập tin có đuôi là: .rpm: chứa gói phần mềm cài đặt .conf: tập tin cấu hình .a: tập tin lưu trữ của hệ thống691.3) Các tập tin chương trình và script:Là các tập tin có đuôi là: .h : tập tin header trong ngôn ngự lập trình C/C++ .c: tập tin mã nguồn viết bằng ngôn ngữ C .cc hoặc .cpp: tập tin có mã nguồn viết bằng ngôn ngữ C++ .o : tập tin đối tượng(object) chương trình .pl :Perl script .tcl : TCL script .sc: tập tin thư viện701.4) Các tập tin đã được định dạngLà các tập tin ảnh, âm thanh,tài liệu điện tử .txt :tập tin ASCII .html/htm : tập tin viết bằng ngôn ngữ HTML .ps: tập tin PostScript được định dạng cho in ấn. .au , .wav :tập tin âm thanh .pdf :tập tin tài liệu điện tử PDF71Liên kết tập tin:Link (liên kết): tạo ra một tập tin thứ hai cho tập tincú pháp : $ln Việc tạo link tức là tập tin được nhân lên nhiều lần nhưng các tập tin đều là một. Do đó bất kỳ sự thay đổi nào ở một tập tin sẽ ảnh hưởng ngay đến tập tin còn lại.Ví dụ: ta có một tập tin /usr/bill/testfile, muốn tạo một tập tin giống vậy trong thư mục /usr/tim bằng cách sử dụng link như sau:Ln /usr/bill/testfile /usr/tim/testfile 72coù 2 hình thöùc link hoaøn toaøn khaùc nhau, ñoù laø hard link vaø symbolic link. Hard link: nội dung của tập tin hardlink và tập tin mà nó liên kết tới luôn giống nhau.Khi thay đổi nội dung tập tin hardlink thì tập tin mà nó liên kết cũng thay đổiSymbolic link:là một tập tin chỉ chứa tên của tập tin khác.Nó giống như shortcut của Windows,Nó chỉ tham chiếu đến tên tập tin mà nó liên kết.732) Cấu trúc cây thư mục:Hệ thống tập tin Linux được tổ chức theo dạng tree (cây). Có một vị trí khởi điểm, gọi là root (gốc).Khi hệ thống Linux/Unix khởi động (startup), thông qua tiến trình init - nó sẽ tự động mount (gắn) các system files và system directories vào root (/).Đây là điểm bắt đầu để gắn (mount point) tất cả các phần tử còn lại như hệ thống disks, partions, CDROM v.v... vào hệ thống Linux/Unix. mnthda1hda274homeetcusrLocal bin///usr/home/usr/localổ đĩa vật lýCấu trúc logic hệ thống tập tin75Linux, khoâng coù khaùi nieäm caùc oå ñóa. Toaøn boä caùc thö muïc vaø taäp tin ñöôïc “gaén” leân (mount) vaø taïo thaønh moät heä thoáng taäp tin thoáng nhaát, baét ñaàu töø goác ‘/’ .Linux sử dụng sử dụng dấu “.” chỉ thư mục hiện hành và dấu “..” chỉ thư mục cha của thư mục hiện hành.76Các thư mục cơ bản trong Linux77 /: thư mục cao nhất,là thư mục gốc/bin: chứa các file chương trình thực thi dạng nhị phân) và file khởi động cho hệ thống.78/boot: các file Image của Kernel dùng cho quá trình khởi động thường đặt trong thư mục này./dev: thư mục này chứa các file thiết bị.Trong Linux,các thiết bị phần cứng được xem như là file.Đĩa cứng và các phân vùng cũng là các file như:hda1,hda2,, đĩa mềm mang tên fd0..79 /etc:chứa các file cấu hình toàn cục của hệ thống bao gồm các tập tin cấu hình của hệ thống. /home: chứa các thư mục con đại diên cho mọi user đang nhập. /lib: chứa các thư viện .so hoặc .a.Các thư viện C và các thư viện liên kết động cần cho chương trình khi chạy và cho toàn hệ thống.Tương tự như thư mục System32 của Windows.80 /sbin: chứa các file hay chương trình thực thi của hệ thống thường chỉ cho phép sử dụng bởi người quản trị./mnt: chứa các thư mục kết gán tạm thời đến các ổ đĩa và thiết bị.81 /tmp: thư mục tạm dùng để chứa các file tạm mà chương trình sử dụng chỉ trong quá trình chạy. Chúng sẽ dọn dẹp nếu không cần dùng đến nữa.82 /usr:chứa các tập tin có thể dùng chung trên toàn bộ hệ thống.Trong /usr chứa nhiều thư mục con như /usr/bin chứa các tập tin thi hành, /usr/etc chứa các tập tin cấu hình, /usr/game dành cho các trò chơi, /usr/lib chứa các tập tin thư viện83 /var:lưu các tập tin có kích thước thay đổi bất thường ,có lúc lớn ,có lúc nhỏ.Điển hình là các file dùng hàm đợichứa dữ liệu cần đưa ra máy in hoặc hàng đợi chứa mail.84Nautilus- File ManagerNatilus giống như Window explore trong MS Window. Đây là một môi trường tích hợp hầu hết các chức năng mà một hệ thống có thể làm được: duyệt hệ thống file, cấu hình desktop, cấu hình hệ thống, truy nhập tài nguyên mạng, v.v. Để chạy Natilus như một file manager: double click vào biểu tượng Home directory.Với Natilus, bạn có thể tạo thư mục, copy hay xoá, sửa đổi file và thư mục một cách dễ dàng giống y như đối  với Window explore. Tuy nhiên Natilus còn mạnh hơn với khả năng thao tác với nhiều kiểu tài liệu khác nhau được tích hợp trong Natilus.85 trên màn hình Desktop: chọn thư mục root ( / ),cây thư mục trong Linux sẽ hiện ra86 trên màn hình Desktop: chọn thư mục root ( / ),cây thư mục trong Linux sẽ hiên raThư mục gốc87Thanh menu:chứa các tùy chọn cho việc quản lý file và thư mục.88Thanh toobar:cung cấp cho người dùng khả năng duyệt và tìm kiếmthông tin trên máy tính,trên web.89Thanh location :người dùng có thể nhập đường dẫn để truy cập file,thư mục trên máy tính,hay đường dẫn trên web 90cho phép người dùng chọn cách để hiển thị ở dạng danh sách hay biểu tượng (item).91Cấu trúc cây thư mục trong Linuxwindows923) sử dụng tập tin hay thư mục trong LinuxClick phải chuột vào bất cứ tập tin hay thư mục nào trong Linux :93Chọn DFM for X11Thông tinTrợ giúpthoát 94Tạo gắn kết (mount) của thư mục với hệ thống tập tin95Với hệ điều hành Window, các phân vùng đĩa được gán tĩnh thành các ổ đĩa ngay khi khởi động, được gán cho các tên theo thứ tự A, C, D và được truy xuất thông qua tên của các ổ đĩa nàyVới Linux, bạn sẽ truy cập thông qua một thư mục trên hệ thống cây thư mục của Linux. Chẳng hạn thông thường là các thư mục trong /mnt. Ở đây không có khái niệm ổ đĩa trên hệ thống file như trong MS Window.96Mount ổ đĩa:Trước hết, bạn có thể tạo một số thư mục trong thư mục /mntVí dụ: /mnt/c , /mnt/d tương ứng với các ổ đĩa C, D ,A,CDROM.Ví dụ phân vùng đầu tiên fat32 dành cho window là /dev/hda1 , tương ứng ổ C, bạn mount vào như sau:# mount  /dev/hda1  /mnt/cVới RedHat 8.0, thường bạn không cần định nghĩa kiểu file hệ thống cho việc mount. Tuy nhiên trong một số trường hợp bạn phải khai báo cụ thể với tuỳ chọn –t để Linux biết rõ đó là kiểu filesystem gì.#mount –t vfat /dev/hda1 /mnt/cCác kiểu file system thông dụng: Linux Native là  ext2 hoặc ext3, fat32 là vfatumount ổ đĩa:Bạn dùng lệnh unmount để tháo gỡ việc kết phân vùng ổ cứng. Ví dụ:# umount /mnt/c97Mở tập tin hay thư mục98Tùy chọn99Tạo tập tin hay thư mụcTạo thư mụcTạo tập tin100Xóa tập tin hay thư mụcXóa tt hay tm101Sắp xếp các tập tin hay thư mục102Xem chế độ dòng lệnh từ thư mụcClick chọn thư mục đó rồi ,click phài chọn lệnh open rồi chọn Xtem103Nhấp phải thư mục:linuxwindows104Nói thêm105III. HỆ THỐNG TiẾN TRÌNH TRONG LINUX: Ñònh nghóa : Tieán trình (process) laø moät chöông trình ñôn chaïy treân khoâng gian ñòa chæ aûo cuûa noù . Caàn phaân bieät tieán trình vôùi leänh vì moät doøng leänh treân shell coù theå sinh ra nhieàu tieán trình. Doøng leänh :nroff -man ps.1 | grep kill | moreseõ sinh ra 3 tieán trình khaùc nhau.106Tieán trình vôùi ñoái thoaïi (Interactive processes) : laø tieán trình khôûi ñoäng vaø quaûn lyù bôûi shell, keå caû tieán trình forthground hoaëc background. Tieán trình batch (Batch processes) : Tieán trình khoâng gaén lieàn ñeán baøn ñieàu khieån (terminal) vaø ñöôïc naèm trong haøng ñôïi ñeå laàn löôït thöïc hieän. Tieán trình aån treân boä nhôù (Daemon processes) : Laø caùc tieán trình chaïy döôùi neàn (background). 107Các lệnh xử lý tiến trìnhÑeå hieån thò taát caû caùc process, ta coù theå söû duïng leänh ps –a Leänh kill : Döøng moät tieán trìnhLeänh at : cho pheùp thöïc hieän caùc tieán trình ôû caùc thôøi ñieåm mong muoán. Leänh at cho pheùp thöïc hieän moät tieán trình vaøo thôøi ñieåm nhaäp trong doøng leänh.108Leänh batch : ñeå cho heä thoáng töï quyeát ñònh khi naøo tieán trình ñöôïc thöïc hieän döïa treân möùc ñoä taûi cuûa heä thoáng Cuù phaùp cuûa batch nhö sau :$ batch Leänh top cho pheùp hieån thò söï hoaït ñoäng cuûa caùc tieán trình, ñaëc bieät laø caùc thoâng tin veà taøi nguyeân heä thoáng cuõng nhö vieäc söû duïng taøi nguyeân ñoù cuûa töøng tieán trình. . Leänh top coøn cho pheùp theo doõi xem coù tieán trình naøo chieám duïng quaù nhieàu thôøi gian CPU cuõng nhö truy caäp ñóa khoâng.109IV. MẠNG TRONG LINUXNối mạng: hướng dẫn nối mạng qua đường bradband ( xDSL) theo giao thức PPPoEĐăng nhập với account ‘penguin’Khởi động TerminalDùng lệnh su để trở thành rootDùng lệnh /sbin/adsl-setupPhần login name:đăng nhập tên User do nhà ISP cung cấpPhần Interface: để như mặc định,nhấn EnterNó hỏi có muốn nối mạng thường xuyên hay chỉ nối khi cần thiết ,chon ‘stay up’1101) Nối mạng continuously’ bằng cách nhập no và EnterPhần DNS: thông ISP để DNS là dynamic, nhập ‘server’ và EnterPhần Password : nhập Password do nhà ISP cung cấpPhần Userctrl : nhập ‘yes’ và EnterPhần FireWalling: nhập ‘1’ và EnterTiếp theo nhập ‘yes’ và Enter để máy tự nối mạng mỗi lần khởi động.Cuối cùng nhập ‘y’ để save lại những thông tin vừa rồi.Dùng lệnh /sbin/iup pppo để bắt đầu nối mạngDùng lệnh /sbin/adsl-status/etc/sysconfig/network-scrips /ifcfg-pppo để kiểm tra đã nối mạng chưa.1112) Cập nhật:Cập nhật các gói (packets) mới nhất là việc cần làm ngay .Để update ,cách đơn giản nhất là dùng tiện ích yum .Muốn biết cách dùng yum gõ man yum.Đăng nhập với account penguin , khởi động ‘terminal’Thực hiện lệnh ‘su’ để trở thành root.Thực hiện lệnh yum update để chương trình yum tự động download và cài đặt những gói mới nhất .Khi hỏi là có đồng ý hay không thì gõ ‘y’ và nhấn Enter.Bạn phải đợi từ 30->45’ để yum cập nhật mọi thứ 1122) Cập nhậtChú ý: sau khi cập nhật ,bạn khởi động lại hệ thống .trong danh sách của boot loader (grup) có thể tồn tại nhiều loại Linux với các phiên bản khác nhau.Đây là kết quả của Kernel bởi yum .Bạn hãy chọn kernel mới nhất ( có số version cao nhất). Sauk hi boot xong bạn có thể xóa bỏ Kernel cũ bằng tiện ích rpm113V. Quaûn lyù ngöôøi söû duïng : Moãi user ñöôïc löu trong moät doøng goàm 7 coät. Coät 1 : teân ngöôøi söû duïngCoät 2 : PASSWORD,chæ coù root môùi coù quyeàn ñoïc.Coät 3:4 : user ID:group IDCoät 5: Teân ñaày ñuû cuûa ngöôøi söû duïng. Coät 6: thö muïc caù nhaânCoät 7: chöông trình seõ chaïy ñaàu tieân sau khi login (thöôøng laø shell) cho user114Taïo user (account) môùi : Ñeå taïo moät moät account, baïn coù theå söû duïng leänh adduser (hoaëc useradd tuøy vaøo phieân baûn). Taát nhieân laø baïn phaûi laøm thao taùc naøy döôùi quyeàn root (daáu nhaéc #)115Xoùa user (account) : Leänh userdel duøng ñeå xoùa moät user. Baïn cuõng coù theå xoùa moät user baèng caùch xoùa ñi doøng döõ lieäu töông öùng trong taäp tin /etc/passwd.116PHẦN V SO SÁNH GiỮA LINUX VÀ WINDOWSI GiỐNG NHAU:Chế độ hiển thị: + Dos và Linux có chế độ hiển thị là ký tự + x_windows và windows có chế độ đồ họaLưu trữ dữ liệu: theo dạng cấu trúc cây 117I. Giống nhau.. lưu trữ dữ liệu: dưới dạng cấu trúc cây.Cả hai đều có khả năng xử lý các thao tác:liệt kê,tìm kiếm,xóa,sửa,di chuyểnKhởi động chương trình: từ dòng lệnh hoặc kích chuột vào biểu tượng.Trong môi trường đồ họa: có khả năng phóng to,thu nhỏ,di chuyển và đóng cửa sổ,tạo ra các thành phần giao diện đồ họa thân thiện như nút ấn,menu118II. Khác nhau:a. Red Hat Enterprise.Không đủ các gói.Trong thực tế khi quản trị hệ thống sẽ cần cài đặt các bản vá lỗi, nâng cấp bảo mật và thay đổi nhiều thứ trong hệ thống nhằm đáp ứng được yêu cầu của doanh nghiệp. Quản trị hệ thống Linux yêu cầu sử dụng nhiều công cụ quản lý và tốn nhiều thời gian hơn.b. Windows Server.Dễ dàng cấu hình và quản lý điều này có nghĩa khả năng ổn định tốt hơn. - Chuẩn hoá các công cụ quản trị cơ bản.- Cung cấp những công cụ rất mạnh giúp các nhà quản trị có khả năng tuỳ biến đáp ứng các yêu cầu công việc và sự thay đổi trong tương lai.Thêm vào đó, Windows Server được thử nghiệm rất nhiều trong các hãng phần cứng. Khả năng tương thích và tối ưu hoá phần cứng cũng như được sự hỗ trợ từ các hãng phần cứng tốt hơn.1. Reliability - Độ ổn định1192. Security - Bảo mật a. Red Hat Enterprise.Tất cả mọi người có thể xem các đoạn mã viết chương trình cho Linux .Linux thiếu sự hỗ trợ bảo mật từ các hãng bảo mật lớn.b. Windows Server Bảo mật cao hơn.Tổ chức công nghệ thông tin sẽ được nâng cao bảo vệ với các công nghệ của Windows Server, với giải pháp quản trị, quản lý theo quy chuẩn và dễ dàng II. KHÁC NHAU1203. Choice – lựa chọn a. Red Hat Enterprise.Trong thực tế thì vẫn ít tổ chức IT nào lựa chọn hệ điều hành và các ứng dụng trong Linux để đáp ứng tất cả các hoạt động kinh doanh thương mại của họ.B)Microsoft cung cấp nhiều lựa chọn hơn cho mỗi nền tảng máy chủ.- Với hàng nghìn ứng dụng- 750.000 đối tác trên khắp thế giới- Có hơn 450.000 Kỹ sư trên nền tảng Microsoft (MCSE)- Có hơn 6 triệu nhà phát triển- Một hãng sản xuất phần mềm độc lập lớn nhất thế giớiHệ điều hành của Microsoft vẫn đang thống trị ngành IT của thế giới.II KHÁC NHAU 1214. Manageability - Quản lýa. Red Hat Enterprise.Quản lý không chỉ đơn thuần là nâng cấp các công cụ. Các tổ chức IT luôn đưa ra vấn đề khi lựa chọn hệ thống đó là thời gian và tiền của bỏ ra. Với việc quản lý client và server đem lại nhiều thuận lợi hơn.Red Hat bao gồm công cụ cập nhật Yum giúp bạn download các gói và các phần mềm, nhưng không phải nhà quản trị nào cũng cần. Và cái họ cần có khi lại khác đó là mail, dữ liệu thương mại, và các ứng dụngb. Windows Server.Windows Server và các công cụ quản lý như Microsoft System Center đáp ứng đơn giản trong quản lý và tốn ít thời gian.Dynamic System Intiative (DSI) là một công nghệ của Microsoft cho các sản phẩm và giải pháp giúp doanh nghiệp tối ưu trong thương mại.Windows Server cũng hỗ trợ nhiều chuẩn, nhiều ứng dụng cũng được phát triển trên nền Microsoft.II KHÁC NHAU 122LÔÏI ÍCH KHI SỬ DỤNG LINUXLinux là trong soá nhöõng heä ñieàu haønh thoâng duïng nhaát hieän nay. Linux laø heä ñieàu haønh mieãn phí ñöôïc nhieàu ngöôøi söû duïng nhaát hieän nay .baûn thaân Linux cuõng coù saün toaøn boä nghi thöùc maïng TCP/IP, giuùp baïn deã daøng keát noái Internet vaø guûi thö ñieän töû. Linux cuõng coù Xfree86, moät giao dieän ñoà hoaï GUI ñaày ñuû, caên cöù treân heä X Windows123LÔÏI ÍCH khaû naêng thích öùng cuûa caùc heä môû:khaû naêng thích öùng cuûa heä ñieàu haønh giuùp baïn chuyeån noù töø moät neàn naøy sang neàn khaùc maø vaãn hoaït ñoäng toát. Nhöõng heä naøy coù theå hoaït ñoäng maø khoâng caàn boå xung theâm baát cöù giao dieän thöông mại ñaét tieàn naøo, maø thoâng thöôøng baïn phaûi moùc tieàn tuùi ra mua sau khi mua nhöõng heä ñieàu haønh khaùc.124LÔÏI ÍCHLinux coù haøng ngaøn öùng duïng, bao goàm caùc chöông trình baûng bieåu, cô sôû döõ lieäu, söû lyù vaên baûn, phaùt trieån öùng duïng, vieát baènng nhieàu ngoân ngöõ ñieän toaùn, chöa keå nhöõng phaàn meàn vieãn thoâng troïn goùi.ngoaøi ra Linux cuõng coù haøng loaït caùc troø chôi giải trí treân neàn vaên baûn hoaëc ñoà hoaï 125LÔÏI ÍCH lôïi ích cho giôùi chuyeân nghieäp ñieän toaùn.Linux cuõng taïo cho baïn ñieàu kieän cho baïn lieân laïc vôùi caùc heä vaên phoøng coâng ty baïn. Neáu baïn laø quaûn trò vieân maïng UNIX , Linux coù theå giuùp baïn laøm vieäc taïi nhaø.Linux có heä thoáng môû ( open system) vaø khaû naêng hoaït ñoäng lieân thoâng (interoperability) 126BAÁT TIEÄN KHI SÖÛ DUÏNG LINUXCoù leõ baát tieän lôùn nhaát khi söû duïng Linux chính laø khoâng coù moät coâng ty naøo chòu traùch nhieäm phaùt trieån heä ñieàu haønh naøy. Thieáu Trôï Giuùp Kyõ ThuaätCaùc Vaán Ñeà Veà Phaàn Cöùng:ï Linux khoâng deã caøi ñaët vaø raát nhieàu khi khoâng töông thích vôùi moät vaøi phaàn cöùng naøo ñó127BAÁT TIEÄNLinux khoâng theå chaïy treân taát caû moïi neàn phaàn cöùng cuûa PC hieän nay.Noùi cho cuøng thì Linux laø moät heä thoáng daønh cho daân hacker.128Taïi sao laïi söû duïng Linux ? Linux laø mieãn phí (free). Linux raát oån ñònh. Linux töø nhöõng phieân baûn ñaàu tieân caùch ñaây 5-6 naêm ñaõ raát oån ñònh. Ngay caû server Linux phuïc vuï nhöõng maïng lôùn (haøng traêm maùy traïm) cuõng hoaït ñoäng raát oån ñònh.Linux ñaày ñuû. Taát caû nhöõng gì baïn thaáy ôû IBM, SCO, Sun ñeàu coù ôû Linux. C compiler, perl interpeter, shell , TCP/IP, proxy, firewall, taøi lieäu höôùng daãn ... ñeàu raát ñaày ñuû vaø coù chaát löôïng. Heä thoáng caùc chöông trình tieän ích cuõng raát ñaày ñuû .Linux raát meàm deûo trong caáu hình. Linux cho ngöôøi söû duïng caáu hình raát linh ñoäng, 129130