Bài giảng Giới thiệu sơ lược về công nghệ lắp ráp ô tô tại Việt Nam

GIÔÙI THIEÄU SÔ LÖÔÏC VEÀ COÂNG NGHEÄ LAÉP RAÙP OÂ TOÂ TAÏI VIEÄT NAM Trình baøy:Traàn ñình Quyù 04/2005 I. QUAÙ TRÌNH HÌNH THAØNH VAØ PHAÙT TRIEÅN NEÀN COÂNG NGHIEÄP OÂTOÂ TREÂN THEÁ GIÔÙI VAØ ÔÛ VIEÄT NAM 1. TÌNH HÌNH CHUNG COÂNG NGHIEÄP OÂTOÂ TREÂN THEÁ GIÔÙI - Thoáng keâ naêm 1998: theá giôùi coù khoaûng 607 trieäu chieác oâtoâ, töùc laø cöù 10 ngöôøi coù moät xe. Rieâng Myõ cöù 1,3 ngöôøi thì coù moät chieác oâtoâ. -Coâng nghieäp OÂtoâ thuùc ñaåy caùc ngaønh coâng nghieäp khaùc phaùt trieån: cô khí, ñieän töû, ñieän, ñieàu khieån töï ñoäng, vaät lieäu kim loaïi vaø phi kim loaïi, vaät lieäu môùi, hoaù hoïc, cao su, sôn, chaát deûo, thuyû tinh vaø xaêng daàu…  - Moät vaøi haõng oâtoâ haøng ñaàu theá giôùi:  GM, FORD, TOYOTA, MERCEDES, NISSAN, RENAULT-VOLVO, FIAT, CHRYSLER, HONDA.  - Naêm haõng ñöùng haøng ñaàu theá giôùi:  GENERAL MOTOR, FORD-MAZDA, VOLSWAGEN, TOYOTA vaø FIAT.  - Nhaät Baûn:  TOYOTA, NISSAN, MITSUBISHI, MAZDA, ISUZU, HONDA, SUZUKI, DAIHATSU, SUBARU  - Haøn Quoác:  HYUNDAI, KIA, DAEWOO Thò Tröôøng Daân soá (trieäu ngöôøi) Soá löôïng xe hôi /100 daân ASEAN 500 4 Myõ 268 78 Australia 19 58 Nhaät Baûn 126 56 Haøn Quoác 46 23 Mexico 95 13 Trung Quoác 1240 1 So saùnh daân soá vaø möùc ñoä sôû höõu xe Thò tröôøng Nhaät: Cuõng traõi qua thôøi kyø daøi (1949-1969) phaùt trieån trong ñieàu kieän baûo hoä baèng 4 noäi dung chính:  - Baûo hoä baèng thueá  - Heä thoáng thueá haøng hoaù öu tieân xe saûn xuaát trong nöôùc.  - Haïn cheá nhaäp khaåu, söï duïng ngoaùi hoái  - Kieåm soaùt ngoaïi hoái vôùi FDI Ngoaøi söï baûo hoä chính phuû Nhaät baûn coøn söû duïng caùc chính saùch khuyeán khích bao goàm:  - Cung caáp voán cho vay vôùi saûn xuaát thaáp thoâng qua caùc toå chöùc taøi chính chính phuû  - Tieán haønh trôï caáp  - Mieãn thueá nhaäp khaåu cho caùc thieát bò caàn thieát  - Chaáp thuaän nhaäp coâng ngheä nöôùc ngoaøi. (Caùc bieän phaùp khuyeán khích naøy ñaõ chaám döùt vaøo naêm 1981). Thò tröôøng Haøn Quoác: Lòch söû phaùt trieån ngaønh coâng nghieäp oâtoâ ôû Haøn Quoác coù theå chia laøm 5 giai ñoaïn vaø luùc naøo ngaønh coâng nghieäp naøy cuõng naèm döôùi söï chæ ñaïo maïnh meõ cuûa chính phuû:  - Giai ñoaïn 1: Thöû nghieäm: Vaøo nhöõng naêm 1950, chieác xe ñaàu tieân ñaõ ñöôïc hoaøn thaønh theo giai ñoaïn nöûa ñôn chieác nöûa thuû coâng.  - Giai ñoaïn 2: Laép raùp chính xaùc: Töø naêm 1962-1969, Chính Phuû ñöa ra chính saùch mieãn thueá cho nhaäp khaåu caùc linh kieän, phuï tuøng, giaûm thueá cho ngöôøi saûn xuaát baûo veä ngaønh coâng nghieäp non treû baèng bieän phaùp caám nhaäp khaåu xe nguyeân chieác (giai ñoaïn laép raùp CKD).  - Giai ñoaïn 3: Thöïc hieän noäi ñòa hoaù: Baét ñaàu töø cuoái nhöõng naêm 1960, chính phuû maïnh daïn ñaåy maïnh chieán dòch noäi ñòa hoaù 100% vaøo naêm 1972. Naêm 1976, keá hoaïch naøy ñöôïc ñieàu chænh thaønh treân 90%. - Giai ñoaïn 4: Keùo daøi töø cuoái thaäp nieân 70 ñeán cuoái 1988 ñaëc tröng baèng vieäc taäp trung vaøo saûn xuaát, hôïp lyù hoaù saûn xuaát, noå löïc tìm kieám caùc coâng ngheä chuû choát. - Giai ñoaïn 5: Ñaùnh giaù baèng vieäc khaùm phaù ra taàm quan troïng cuûa thò tröôøng noäi ñòa. Naêm 1989, 50% xe do Huyndai ñöôïc tieâu thuï trong nöôùc. Thò tröôøng ASEAN:  Thò tröôøng taêng tröôûng, nhieàu tieàm naêng: Trong 6 thaùng ñaàu naêm 2001 soá löôïng xe tieâu thuï taïi ñaây laø 489.000 chieác, taêng 7,8% so vôùi naêm tröôùc. Cuï theå taïi Malaysia soá xe baùn ñöôïc taêng 11,3%. Haõng Proton (Malaysia) ñöùng ñaàu danh saùch caùc haõng coù tieâu thuï nhieàu nhaát, saûn phaåm cuûa haõng naøy chieám ñeán 20% thò phaàn, keá ñeán laø Toyota 16%, Mitsubishi 11% vaø Isuzu 9%.  Coù söï phaân hoaù thò tröôøng: coù nhöõng haõng phaûi tuyeân boá phaù saûn vì thò tröôøng tieâu thuï chaäm, laøm aên thua loã. Trong thaùng 11/2000, haõng Daewoo Motor phaûi tuyeân boá phaù saûn vì nôï naàn cuûa coâng ty quaù lôùn. Haõng cho bieát seõ caét giaûm 6.500 nhaân vieân ôû nöôùc ngoaøi. Tröôùc ñoù vaøo thaùng 5/2000, moät coâng ty saûn xuaát xe hôi khaùc laø Samsung Motor ñaõ ñöôïc baùn cho haõng xe Phaùp Renault vôùi giaù 562 trieäu USD vì tình hình thua loã cuûa coâng ty.  Saùu nöôùc ASEAN : Brunei, Indonesia. Malaysia, Phillippin, Singapore vaø Thaùi Lan. cuõ ñaõ ñoàng yù caét giaûm thueá quan xuoáng coøn 0% ñeán 5% vaøo naêm 2003 cho haàu heát caùc saûn phaåm. Tuy nhieân, ASEAN ñaõ ñoàng yù cho Malaysia gia haïn vieäc caét giaûm thueá nhaäp khaåu xe hôi theâm 2 naêm ñeå taïo ñieàu kieän cho haõng Proton cuûa nöôùc naøy chuaån bò toát hôn cho caïnh tranh. 2. THÒ TRÖÔØNG THAÙI LAN - Giai ñoaïn 1: xaây döïng caùc nhaø maùy laép raùp song song vôùi vieäc nhaäp khaåu xe nguyeân chieác (1961-1968). Tröôùc naêm 1968, xe nhaäp khaåu nguyeân chieác chieám 85% thò tröôøng. Töø naêm 1968 thueá nhaäp khaåu xe nguyeân chieác ñöôïc ñaùnh gaáp ñoâi (80.6%) so vôùi nhaäp khaåu CKD. Saûn löôïng xe laép raùp taêng töø 525 xe (naêm 1961) leân 12.140 (naêm 1969), trong khi ñoù soá baùn taêng töø 6.808 leân 65.445 vaøo naêm 1969.  - Giai ñoaïn 2: (1969-1977): laép raùp chính xaùc vaø baét ñaàu chöông trình noäi ñòa hoaù, nhaø nöôùc kieåm soaùt chaët cheõ ngaønh coâng nghieäp oâtoâ.  Thueá nhaäp khaåu CKD taêng töø 40% leân 50% (naêm 1969) vaø yeâu caàu tæ leä noäi ñòa hoaù toái thieåu ôû möùc 25%.  Naêm 1977, thueá nhaäp khaåu CKD taêng ñeán 80% vaø xe nguyeân chieác coù dung tích buoàng chaùy ñoäng cô töø 2.300 CC trôû xuoáng bò caám nhaäp, töø 2.300CC trôû leân noäp thueá 150%. Tæ leä noäi ñòa hoaù yeâu caàu taêng tôùi 50% trong voøng 5 naêm. 3. TÌNH HÌNH CHUNG NGAØNH COÂNG NGHIEÄP OÂTOÂ VIEÄT NAM 3.1 Caùc giai ñoaïn phaùt trieån cuûa coâng nghieäp oâtoâ Vieät Nam Giai ñoaïn 1: Giai ñoaïn cheá taïo thöû nghieäm ñôn chieác, baét ñaàu töø naêm 1960 vôùi chieác xe 3 baùnh CHIEÁN THAÉNG vaø keát thuùc vaøo naêm 1970-1972 vôùi chieác xe TRÖÔØNG SÔN vaø xe vaän chuyeån noâng thoân VC1 do caùc nhaø saûn xuaát trong nöôùc thöïc hieän vaø khoâng phaùt trieån tieáp ñöôïc. Giai ñoaïn 2: Laép raùp vôùi caùc lieân doanh oâtoâ ñaàu tieân coù voán nöôùc ngoaøi trong naêm 1992 vaø phaùt trieån maïnh töø naêm 1997-1998 khi maø haøng loaït lieân doanh ñöôïc caáp giaáy pheùp cuoái naêm 1995 vaø hoaøn taát vieäc xaây döïng (11 lieân doanh). Hoaït ñoäng chính: laép raùp 3.2 Caùc ñôn vò laép raùp ôû Vieät Nam Bieåu ñoà thò phaàn cuûa 11 lieân doanh oâtoâ – cuoái naêm 2001 Caùc ñôn vò laép raùp ôû Vieät Nam Ngaøy t.laäp Haõng lieân doanh Nöôùc LD Toång SL (c) Voán ÑT Voán VN Ñòa ñieåm 6-91 Mekong Motor Co. Nhaät Baûn 10.000 35.995 6.000 TPHCM 8-91 VietNam Motor Co. Philippin 10.900 58.000 5.400 Haø Noäi 12-93 VietNam MotorDaewoo Haøn Quoác 10.000 32.229 3.500 Haø Noäi 4-94 Star Motor Co. Nhaät Baûn 9.600 50.000 4.000 Bình Döông 4-95 Daihatsu Vietindo Nhaät Baûn 9.600 50.000 4.000 Haø Noäi 4-95 Mercedes-Benz Co. CHLB Ñöùc 11.000 70.000 4.500 TPHCM 4-95 VietNam Suzuki Co. Nhaät Baûn 12.400 34.175 3.510 Ñoàng Nai 9-95 Ford VietNam Co.ltd Myõ 20.000 102.700 18.000 Haûi Höng 9-95 Chrysker VietNam Co. Myõ 17.000 190.526 8.676 Ñoàng Nai 9-95 Toyota VietNam Nhaät Baûn 20.000 89.609 9.828 Vónh Phuù 10-95 Isuzu VietNam Nhaät Baûn 23.600 20.000 4.500 TPHCM 2-96 Viet-Sin Automobile Co. Ltd Singapore 2.200 4.000 Bình Döông 6-96 Hino Motor Viet Nam Nhaät Baûn 1.760 17.030 2.676 Haø Noäi 9-96 Nissan VietNam Motor Malaysia 3.600 110.000 4.500 Ñaø Naüng 3.3 Tình hình nhaäp khaåu oâtoâ nguyeân chieác vaø linh kieän ôû Vieät Nam Lieân doanh laép raùp oâtoâ taïi Vieät Nam chuû yeáu laø nhaäp linh kieän döôùi daïng SKD, CKD1, CKD2 maø chöa ñaàu tö vaøo coâng ngheä cheá taïo IKD. Môùi chæ coù moät soá khung, voû xe bus cuûa coâng ty VIDAMCO, MERCEDES… laø cheá taïo taïi choã. Raát coù khaû naêng caùc lieân doanh naøy seõ trôûï thaønh nhaø phaân phoái, baûo haønh thuaàn tuyù cho caùc haõng saûn xuaát nöôùc ngoaøi Phaûi xaùc ñònh roõ raøng chuûng loaïi xe caàn laép raùp: ª Xe du lòch: Bao goàm caùc loaïi xe du lòch 4 choã, 6 choã ngoài ª Xe khaùch: 7 choã ngoài, 9 choã ngoài, 12 choã ngoài vaø 15 choã ngoài ª Xe taûi vaø xe buyùt loaïi nhoû (troïng taûi töø 2- 4 taán): Bao goàm xe taûi nheï 1,5 taán; xe buyùt döôùi 12 choã ngoài. ª Xe buyùt loaïi trung töø 15-48 choã ngoài. Moät soá xe chuyeân duøng (xe caûi tieán). ª Xe taûi vaø xe buyùt loaïi lôùn (troïng taûi treân 4 taán): bao goàm loaïi xe taûi loaïi 8 taán, xe buyùt hôn 50 choã ngoài… 3.4 Caùc Nhaân Toá AÛnh Höôûng Tôùi Söï Phaùt Trieån Neàn Coâng Nghieäp OÂtoâ Taïi Vieät Nam Vieät Nam coù moät tieàm naêng raát maïnh cho neàn coâng nghieäp oâtoâ trong töông lai. - Daân soá hôn 80 trieäu ngöôøi trong ñoù 99% bieát chöõ, 80% thanh nieân döôùi tuoåi 30 ñaõ noùi leân söùc treû cho neàn coâng nghieäp oâtoâ Vieät Nam. - Thu nhaäp bình quaân ñaàu ngöôøi thaáp khoaûng 370 USD/ naêm, chöùng toû giaù trò coâng nhaân ôû Vieät Nam töông ñoái reû hôn so vôùi nöôùc khaùc. - Tæ leä 1 xe/170 ngöôøi (khoaûng 500.000 ngaøn xe - phaân boá khoâng ñoàng ñeàu, taäp trung chuû yeáu oå thaønh thò chieám tæ leä 1xe/20ngöôøi). Tæ leä naøy coøn quaù thaáp so vôùi caùc nöôùc phaùt trieån - 1xe/1,6-3 ngöôøi. Ñieàu naøy chöùng toû Vieät Nam laø moät thò tröôøng lôùn trong khu vöïc Ñoâng Nam AÙ. Ñeå neàn coâng nghieäp oâtoâ Vieät Nam phaùt trieån nhanh hôn nöõa, ngoaøi nhöõng tieàm naêng thuaän lôïi saün coù caàn chuù yù ñeán caùc vaán ñeà sau: ª Ñoái vôùi ngöôøi cung caáp saûn phaåm: Phaûi coù söï cam keát ñaàu tö daøi haïn ñöôïc theå hieän qua chaát löôïng saûn phaåm, chính saùch baùn haøng, giaù caû, dòch vuï haäu maõi… vaø chieán löôïc tieáp caän khaùch haøng. ª Ngöôøi ñieàu tieát (caùc cô quan chöùc naêng): Coù söï oån ñònh veà chính saùch trong thôøi gian daøi. + Taùc ñoäng leân nhaø saûn xuaát theå hieän qua caùc bieåu thueá phí chuyeån giao coâng ngheä, chính saùch quaûn lyù taøi chính, quaûn lyù giaù, luaät vaät tö … + Taùc ñoäng ñeán ngöôøi mua: Qua caùc loaïi phí giao thoâng tröôùc baï, quaûn lyù ñaêng kyù, phöông phaùp ñònh giaù taøi saûn, khaáu hao taøi saûn … + Taùc ñoäng ñeán quan heä xaõ hoäi: Luaät giao thoâng, moâi tröôøng giao thoâng, vaên hoaù söû duïng oâtoâ. 3.5 Nhöõng Cô Hoäi Vaø Thaùch Thöùc Ñoái Vôùi Neàn Coâng Nghieäp OÂtoâ Vieät Nam ª Nhöõng cô hoäi + Saûn löôïng xe hôi seõ ñöôïc tieâu thuï maïnh hôn nhieàu laàn do giaù caû giaûm xuoáng. + Thò tröôøng seõ ñöôïc môû roäng sang caùc nöôùc trong khu vöïc. + Seõ coù nhieàu nhaø saûn xuaát vaø cung caáp linh kieän hôn, cho neân caùc haõng saûn xuaát xe hôi coù theå mua ñöôïc giaù reû vôùi chaát löôïng toát nhaát. ª Nhöõng thaùch thöùc + Seõ coù söï caïnh tranh gay gaét vôùi caùc coâng ty cuûa caùc nöôùc trong khu vöïc. Doanh nghieäp saûn xuaát naøo muoán toàn taïi vaø phaùt trieån phaûi khoâng ngöøng caûi tieán saûn phaåm vaø haï giaù thaønh. + Coâng nghieäp oâtoâ Vieät Nam chæ môùi ôû möùc ñoä laép raùp, duø coù noäi ñòa hoaù nhöng raát ít, neáu khoâng coù nhöõng chuû tröông chính saùch kòp thôøi thì vieäc thöïc hieän ñöôïc muïc tieâu ñeà ra laø raát khoù. 3.6 Keát Luaän Ñeå xaây döïng coâng nghieäp oâtoâ, nöôùc Myõ vaø Chaâu AÂu phaûi maát hôn traêm naêm, nöôùc Nhaät 50-70 naêm, Haøn Quoác 40 naêm. Vieät Nam cuõng khoù coù theå laøm nhanh hôn vaø chöa coù theå coù ñöôïc coâng ngheä oâtoâ lôùn maïnh vì: -Thò tröôøng noäi ñòa raát nhoû, möùc soáng thaáp, söùc mua raát haïn heïp: Vieät Nam phaûi maát 20-30 naêm nöõa môùi hoäi ñuû ñieàu kieän phaùt trieån ngaønh coâng nghieäp oâtoâ. - Thò tröôøng theá giôùi ñaõ baõo hoøa: minh chöùng laø söï phaù saûn, suïp ñoå vaø saùp nhaäp cuûa caùc taäp ñoaøn lôùn veà oâtoâ. - Cô sôû haï taàng kyõ thuaät cuûa Vieät Nam coøn raát keùm: ñöôøng xaù chaäm phaùt trieån, ñoâ thò vaø nhaø ôû chaät heïp khoâng coù choã ñoã xe. II. CAÙC LOAÏI HÌNH THÖÙC LAÉP RAÙP VAØ CHÍNH SAÙCH THUEÁ ÑOÁI VÔÙI NGAØNH COÂNG NGHIEÄP OÂTOÂ TAÏI VIEÄT NAM 1. QUY ÑÒNH CAÙC LOAÏI HÌNH LAÉP RAÙP OÂTOÂ ª Ñieàu 1.1: Caùc loaïi xe oâtoâ laép raùp theo baát kyø loaïi hình naøo phaûi ñaûm baûo an toaøn vaø chaát löôïng. ª Ñieàu 1.2: Ñoái vôùi moãi loaïi hình thöùc laép raùp, töøng loaïi xe oâtoâ phaûi coù hình veõ vaø danh muïc toång thaønh, cuïm maùy, cuïm chi tieát vaø chi tieát nhaäp khaåu hoaëc saûn xuaát trong nöôùc. ª Ñieàu 1.3: Ñoái vôùi taát caû loaïi hình laép raùp: Ñoäng cô, hoäp soá, caàu chuû ñoäng vaø heä thoáng phanh phaûi nguyeân daïng do nhaø cheá taïo cung caáp. ª Ñieàu 1.4: Quy ñònh naøy seõ ñöôïc boå sung vaø söûa ñoåi caàn thieát cho phuø hôïp vôùi yeâu caàu nhaø saûn xuaát vaø lôïi ích nhaø nöôùc 1.1 Giôùi Thieäu Caùc Daïng Nhaäp Linh Kieän Vaø Laép Raùp OÂtoâ Tuyø theo töøng möùc ñoä phöùc taïp vaø chuyeân moân hoaù maø ñöôïc chia thaønh nhieàu daïng: 1.1.1 Phöông phaùp laép raùp CBU - Complete Body Unit Xe ñöôïc nhaäp veà daïng nguyeân chieác, caùc cuïm chi tieát, khung gaàm, thuøng voû, cabin ñöôïc laép raùp, lieân keát vaø sôn hoaøn chænh. Möùc ñoä phöùc taïp khoâng coù. 1.1.2 Phöông phaùp laép raùp daïng SKD - Semi Knock Down Phöông phaùp naøy laép raùp töø caùc cuïm chi tieát laø cuïm baùn toång thaønh ñöôïc nhaäp töø nöôùc ngoaøi hoaøn toaøn. Taïi nôi laép raùp seõ ñöôïc tieán haønh laép raùp thaønh cuïm toång thaønh vaø cuoái cuøng hoaøn chænh thaønh saûn phaåm. Moät soá chi tieát phuï tuøng trong quaù trình laép raùp seõ do trong nöôùc saûn xuaát. Phöông phaùp naøy coù ñoä phöùc taïp cao hôn phöông phaùp tröôùc. 1.1.3 Phöông phaùp laép raùp daïng CKD - Complete Knock Down ÔÛ phöông phaùp naøy, caùc chi tieát nhaäp veà coù möùc ñoä thaùo rôøi cao hôn ôû phöông phaùp SKD vaø chöa sôn. Vì vaäy, caùc xí nghieäp laép raùp caùc xí nghieäp phaûi trang bò caùc daây chuyeàn haøn vaø sôn CKD 1 vaø CKD 2 vôùi möùc ñoä taêng daàn. 1.1.4 Phöông phaùp laép raùp daïng IKD - Incomplete Knock Down Phöông phaùp naøy laép raùp saûn phaåm töø caùc chi tieát rôøi ñöôïc nhaäp töø nöôùc ngoaøi. Moät tæ leä ñaùng keå caùc chi tieát trong saûn phaåm seõ do neàn saûn xuaát trong nöôùc cung caáp. Phöông phaùp naøy laø böôùc chuaån bò cho vieäc laép raùp saûn phaåm töø 100% chi tieát ñöôïc saûn xuaát trong nöôùc vôùi baûn quyeàn vaø caùc kyõ thuaät ñöôïc chuyeån giao töø haõng saûn xuaát goác.  Daïng CKD1  - Cabin hoaëc thaân xe: Caùc chi tieát kim loaïi ôû 6 maët (mui, maët tröôùc, maët beân, saøn vaø cöûa xe) seõ do ngöôøi cung caáp chuyeån tôùi ôû tình traïng thaùo rôøi vaø vieäc laép raùp cuoái cuøng (baèng haøn) seõ laøm taïi choã. Vieäc sôn xe seõ ñöôïc thöïc hieän taïi choã sau khi haøn.  - Khung Saùt si: Caùc boä phaän chung vaø boä phaän seõ ñöôïc cung caáp ôû tình traïng thaùo rôøi vaø vieäc laép raùp cuoái cuøng seõ ñöôïc thöïc hieän taïi choã. Vieäc sôn do ngöôøi cung caáp laøm.  - Ñoäng cô vaø heä thoáng truyeàn ñoäng: Ñöôïc cung caáp trong caùc thuøng rieâng bieät vaø vieäc laép chuùng vôùi nhau seõ ñöôïc thöïc hieän taïi choã.  - Truïc:  + Truïc tröôùc : OÅ truïc vaø tang phanh seõ ñöôïc cung caáp ôû tình traïng ñaõ laép nhöng khoâng ñöôïc laép vaøo truïc giöõa vaø vieäc laép gheùp seõ laøm taïi choã.  + Truïc sau: OÅ truïc vaø tang phanh ñöôïc cung caáp ôû tình traïng ñaõ laép baùnh xe vaø saêm, loáp vaø vieäc laép vôùi cabin vaø saøn xe seõ laøm taïi choã.  - OÁng, daây noái, oáng meàm : Ñöôïc cung caáp taùch rieâng khoûi khung