Bài giảng Cập nhật điều trị đau thần kinh - Trần Viết Lực

CẬP NHẬT ĐIỀU TRỊ ĐAU THẦN KINH TS.BS TRẦN VIẾT LỰC BM THẦN KINH- ĐH Y HÀ1 NỘI BỆNH VIỆN LÃO KHOA TRUNG ƯƠNG Đau được coi là dấu hiêu sinh tồn thứ 5 Hô hấp Mạch Huyết áp Thân nhiệt Đau 2 Phillips DM. JAMA 2000; 284(4):428-9. PHÂN LOẠI ĐAU THỜI GIAN TỒN TẠI VỊ TRÍ ĐỘ NẶNG SINH BỆNH HỌC CẤP ĐẦU NHẸ THỤ CẢM MẠN TÍNH THẮT LƯNG TB THẦN KINH TĂNG NHẬY NƠI KHÁC. NẶNG CẢM TRUNG ƯƠNG 1. McMahon SB, Koltzenburg M. In: McMahon SB, Koltzenburg M (eds). Wall and Melzack’s Textbook of Pain. 5th ed. Elsevier; London, UK: 2006; 3 2. Loeser D et al (ed.). Bonica’s Management of Pain. 3rd ed. Lippincott Williams & Wilkins; Hagerstown, MD: 2001; 3. Hanley MA et al. J Pain 2006; 7(2):129-33; 4. Jensen TS et al. Pain 2011; 152(10):2204-5; 5. Woolf CJ. Pain 2011; 152(3 Suppl):S2-15. PHÂN LOẠI THEO TIẾN TRIỂN CỦA ĐAU TỔN THƯƠNG ĐAU CẤP ĐAU MẠN ĐAU VẪN TỒN TẠI DAI DẲNG KÉO DÀI KHÔNG QUÁ 3 KHI VẾT THƯƠNG ĐÃ LÀNH, THÁNG KÉO DÀI QUÁ 3 THÁNG •Thường có tổn thương nhu mô •Thường không có chức năng bảo rõ ràng vệ •Có chức năng bảo vệ •Giảm sút sức khỏe và hoạt động •Tăng hoạt động của hệ TK chức năng •Hết đau khi lành vết thương Đau cấp có thể trở thạnh mạn tính 4 ĐAU THẦN KINH PHỔ BIẾN TRONG NHIỀU BỆNH LÝ TỶ LỆ NP NGOẠI VI BỆNH LÝ TỶ LỆ NP TRUNG ƯƠNG 11–26%1 ĐTĐ ĐỘT QUỴ 8%9 ~33%2 UNG THƯ CT CỘT SỐNG 75%10 XƠ CỨNG RẢI 35–53%3–5 HIV ~55%11 RÁC 20–43% BN MỔ SAU MỔ VÚ6,7 37%8 ĐAU THẮT LƯNG 7–27% SAU HERPES 1. Sadosky A et al. Pain Pract 2008; 8(1):45-56; 2. Davis MP, Walsh D. Am J Hosp Palliat Care 2004; 21(2):137-42; 3. So YT et al. Arch Neurol 1988; 45(9):945-8; 4. Schifitto G et al. Neurology 2002; 58(12):1764-8; 5. Morgello S et al. Arch Neurol 2004; 61(4):546-51; 6. Stevens PE et al. Pain 1995; 61(1):61-8; 7. Smith WC et al. Pain 1999; 83(1):91-5; 8. Freynhagen et al. Curr Med Res Opin 2006; 22(10):1911-20; 9. Andersen G et al. Pain 1995; 61(2):187-93; 10. Siddall PJ et al. Pain. 2003; 103(3):249-57; 11. Rae-Grant AD et al. Mult Scler 1999; 5(3):179-83. ĐAU THẦN KINH LÀ GÌ? Đau thần kinh là đau do một tổn thương hoặc bệnh lý của hệ thần kinh gây ra ĐAU TK NGOẠI VI ĐAU TK TRUNG ƯƠNG Đau gây ra bởi một tổn Đau gây ra bởi một tổn thương hoặc bệnh TK ngoại vi thương hoặc bệnh TK TƯ International Association for the Study of Pain. IASP Taxonomy, Changes in the 2011 List. Available at: Accessed: July 15, 2013. Đau TK: Triệu chứng cảm giác dương tính và âm tính TỔN THƯƠNG HỆ THẦN KINH CẢM GIÁC TRIỆU CHỨNG DƯƠNG TÍNH TRIỆU CHỨNG ÂM TÍNH ĐAU GIẢM CẢM GIÁC LOẠN CẢM ĐAU MẤT CẢM GIÁC TĂNG ĐAU MẤT CẢM GIÁC ĐAU LOẠN CẢM GiẢM CẢM GIÁC ĐAU DỊ CẢM CÁC BẤT THƯỜNG VỀ CẢM GIÁC VÀ ĐAU THƯỜNG CÙNG TỒN TẠI CƠ CHẾ SINH LÝ BỆNH CỦA ĐAU THẦN KINH NGOẠI VI •Hoạt hóa quá mức màng tế bào •Phóng điện lạc chỗ •Thay đổi quá trình sao chép TRUNG ƯƠNG Hoạt hóa quá mức Tăng nhậy cảm •Ngoại vi Đau thần •Trung ương kinh Mất khả năng kiểm soát ức chế Tái cấu trúc Scholz J, Woolf CJ. Can we conquer pain? Nat Neurosci 2002; 5(Suppl):1062-7. Moisset X and Bouhassira D. Brain imaging of neuropathic pain. NeuroImage 2007; 17: S80-S88. Sự thay đổi của đáp ứng với kích thích trong đau thần kinh 10 Tăng đau 8 Đáp ứng u bình thường 6 c độ đa c Tổn thương 4 Mứ Loạn cảm đau Đ/ứ sau 2 tổn thương 0 Cường độ kích thích 9 Adapted from: Gottschalk A et al. Am Fam Physician 2001; 63(10):1979-84. CÓ NHIỀU NGUYÊN NHÂN GÂY ĐAU THẦN KINH Đau hỗn hợp trong TVĐĐ C/S Thắt lưng Baron 2004 Nociceptive inflammatory component: C-nociceptors sprout into the intervertebral disc, sensitization by mediators of inflammation Intervertebral disc C-fiber Neuropathic pain component 1: Spinal nerve root compression by the prolapse C-fiber Ad-fiber Neuropathic component 2: Inflammatory mediators (TNF-α) released from pulposus material excite and damage the nerve root Central sensitization by neuronal and glial mechanisms 11 THĂM KHÁM VÀ CHẨN ĐOÁN CHẨN ĐOÁN ĐAU TK RẤT KHÓ T/C đa BN khó mô tả triệu dạng chứng Cơ chế Nhiều bệnh phức tạp kèm theo KHÓ CHẨN ĐOÁN Harden N, Cohen M. J Pain Symptom Manage 2003; 25(5 Suppl)S12-7; Woolf CJ, Mannion RJ. Lancet 1999; 353(9168):1959- 64. CÁC THUẬT NGỮ MÔ TẢ ĐAU TK Bỏng rát Kiến bò Kim châm Như điện giật Tê cóng Baron R et al. Lancet Neurol 2010; 9(8):807-19; Gilron I et al. CMAJ 2006; 175(3):265-75. Xác định mức độ đau Simple Descriptive Pain Intensity Scale No Mild Moderat Seve Very Wors pain pain e pain re severe t pain pain pain 0–10 Numeric Pain Intensity Scale 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 1 No Moderat Worst0 pain e pain possible Faces Pain Scale – Revised pain Accessed 26 August 2013. Iverson RE et al. Plast Reconstr Surg 2006; 118(4):1060-9.