Bài giảng Cạm bẫy trong siêu âm doppler động mạch cảnh – đốt sống - Nguyễn Quang Trọng

CẠM BẪY TRONG SIÊU ÂM DOPPLER ĐỘNG MẠCH CẢNH – ĐỐT SỐNG Bs. NGUYỄN QUANG TRỌNG Hội Nghị Siêu Âm Toàn Quốc lần thứ 03 Hà Nội, 11-12/01/2019 “Người ta chỉ thấy những gì người ta được chuẩn bị để thấy" Ralph Waldo Emerson 23/01/2019 1 NỘI DUNG • Mục tiêu. • Cạm bẫy – Giải pháp 1. • Cạm bẫy – Giải pháp 2. • Cạm bẫy – Giải pháp 3. • Cạm bẫy – Giải pháp 4. • Cạm bẫy – Giải pháp 5. • Cạm bẫy – Giải pháp 6. • Cạm bẫy – Giải pháp 7. • Cạm bẫy – Giải pháp 8. • Cạm bẫy – Giải pháp 9. • Kết luận. 23/01/2019 2 MỤC TIÊU • Siêu âm Doppler động mạch cảnh – sống: khám nghiệm thường làm. • Kết quả: Phụ thuộc vào người làm siêu âm (operator-dependent). • Trong thực hành siêu âm, có nhiều cạm bẫy mà nếu ta vướng vào nó có thể làm thay đổi hoàn toàn kết quả chẩn đoán. • Nhận biết cạm bẫy và giải pháp khắc phục: Đó là mục tiêu của bài trình bày này. 23/01/2019 3 CẠM BẪY 01 • Chẩn đoán là tắc mạch trong khi mạch máu chỉ hẹp nặng. • Ý nghĩa: – Tắc mạch, hẹp rất nặng : không còn chỉ định mổ cắt bỏ nội mạc (carotid endarterectomy - CEA) hoặc đặt giá đỡ (carotid artery stenting - CAS). – Hẹp nặng: có thể có chỉ định mổ cắt bỏ nội mạc hoặc đặt giá đỡ. 23/01/2019 4 2323/01/2019-Jan-19 5 GIẢI PHÁP 01 • Cần phải giảm thang vận tốc màu (color velocity scale) xuống thật thấp (≤ 15 cm/s với động mạch cảnh) (bằng cách giảm PRF) để bắt được tín hiệu của dòng chảy vận tốc thấp. 23/01/2019 6 CẠM BẪY 02 • Chẩn đoán là tắc mạch hoặc hẹp mạch trong khi mạch máu hoàn toàn bình thường. • Yếu tố thuận lợi: cạm bẫy này thường gặp khi mạch máu nằm hơi sâu (> 2 cm) khi ta khảo sát với đầu dò linear 12 MHz. • Có thể gặp với động mạch cảnh trong (internal carotid artery-ICA), thường gặp với động mạch đốt sống (vertebral artery-VA). 23/01/2019 7 Tín hiệu màu rất kém ở đoạn mạch máu nằm sâu > 2 cm → Khi cho góc Doppler lớn hơn (nhưng không bằng 90 độ) thì tín hiệu màu tốt hơn). 23/01/2019 8 GIẢI PHÁP 2.1 • Phân tích: Nhược điểm của đầu dò linear là Doppler màu kém nhạy khi các cấu trúc mạch máu nằm sâu. • Chỉnh hộp màu sao cho góc Doppler lớn hơn (nhưng không bằng 90 độ): góc Doppler lớn hơn, vận tốc trung bình của dòng chảy cao hơn, màu sẽ nhạy hơn. 23/01/2019 9 Ta không thấy tín hiệu màu ở đoạn mạch máu nằm sâu > 2 cm → Tắc mạch (occlusion) ? Khi thay đổi hướng khảo sát, ICA nằm nông hơn (chỉ > 1 cm độ 23/01/2019 10 23/01/2019sâu – mũi tên): thấy rất rõ tín hiệu mày trong lòng mạch ! 10 GIẢI PHÁP 2.2 • Phân tích: Nhược điểm của đầu dò linear là Doppler màu kém nhạy khi các cấu trúc mạch máu nằm sâu (2D: Frq = 12 MHz (8-15 MHz), Doppler màu = 5 MHz (5-10 MHz), Doppler xung 5 MHz (5-8.3 MHz). • Thay đổi hướng tiếp cận cấu trúc cần khảo sát sao cho cấu trúc này nằm nông hơn. 23/01/2019 11 23/01/2019 12 Động mạch đốt sống nằm ở độ sâu > 2 cm, không thấy tín hiệu Doppler màu! 23/01/2019 Doppler xung hoàn toàn bình thường. 13 GIẢI PHÁP 2.3 • Phân tích: Doppler màu nhận biết vận tốc trung bình của dòng chảy, mang tính “định tính”, trong khi Doppler xung nhận biết vận tốc tuyệt đối của dòng chảy, mang tính “định lượng”. • Tín hiệu Doppler xung sẽ nhạy hơn Doppler màu. 23/01/2019 14 Occlusion? Chuyển từ đầu dò linear sang đầu dò convex: thấy rõ tín hiệu Doppler 23/01/2019 màu và xung! 15