Bài giảng Các vấn đề chung về tổ chức thi công đường ôtô

Chương I: Các vấn đề chung về tổ chức thi công đường ôtô. i1-1. Mục đích, ý nghĩa của việc tổ chức thi công đường ôtô. 1- Quá trình xây dựng đường ôtô, đặc biệt là đường cấp cao, là sự tổng hợp của rất nhiều loại công tác khác nhau: bắt đầu từ công tác chuẩn bị đến công tác xây lắp và cuối cùng là công tác hoàn thiện. Trong quá TRình xây dựng đó lại sử dụng rất nhiều máy móc, nhân lực, vật tư đồng thời chịu ảnh hưởng bất lợi của điều kiện thời tiết khí hậu thay đổi không ngừng. Vì vậy để có thể đảm bảo cho việc xây dựng tuyến đường đúng tiến độ, đạt chất lượng và giảm chi phí xây dựng thì nhất thiết phải làm tốt công tác tổ chức thi công. 2- Tổ chức thi công đường ôtô chính là công tác nghiên cứu tìm ra các biện pháp sử dụng hợp lý nhất về nhân tài, vật lực và chỉ đạo thực hiện các biện pháp đó trong quá trình thi công để việc xây dựng tuyến đường đạt được hiệu quả kinh tế –kỹ thuật cao nhất. Công tác tổ chức thi công đường ôtô được tiến hành theo hai thời kỳ: a- Thời kỳ đầu: Lập thiết kế tổ chức thi công đường ôtô: chính là công tác tính toán, xử lý số liệu lập hồ sơ đề ra phương án tổ chức thi công tuyến đường hợp lý nhất. Trước khi triển khai xây dựng tuyến đường ngoài thực địa thì thiết kế tổ chức thi công tuyến đường phải được lập xong. Thiết kế tổ chức thi công thường được lập qua 2 giai đoạn: - Gđ1: Thiết kế tổ chức thi công tổng thể (hay chỉ đạo): chỉ giải quyết các vấn đề về mặt nguyên tắc. Nó được lập cùng với dự án đầu tư và do đơn vị tư vấn thiết kế lập. - Gđ2: Thiết kế tổ chức thi công chi tiết: có nhiệm vụ chi tiết hoá, chính xác hoá những vấn đề đã nêu trong thiết kế tổ chức thi công tổng thể. Nội dung hồ sơ thiết kế tổ chức thi công chi tiết phải bám sát theo nôi dung hồ sơ thiết kế tổ chức thi công tổng thể đã được phê duyệt. Thiết kế tổ chức thi công chi tiết do đơn vị thi công lập trước khi tiến hành triển khai xây dựng tuyến đường trên thực địa. b- Thời kỳ thứ hai: Chỉ đạo tác nghiệp thi công: chính là việc chỉ đạo, triển khai phương án thiết kế tổ chức thi công đã được lập ra ngoài hiện trường trong quá trình xây dựng tuyến đường. + Khi lập thiết kế tổ chức thi công mặc dù đã cố gắng nhưng không thể triệt tiêu được hoàn toàn các tác động bất lợi (của thời tiết, hư hỏng máy móc, thiết bị, cung cấp vật tư không kịp thời hay khó khăn về tài chính, . . .) xảy ra trong quá trình xây dựng tuyến đường. Do vậy chỉ đạo tác nghiệp thi công ngoài nhiệm vụ chỉ đạo triển khai thi công theo đúng phương án đã lập trong hồ sơ thiết kế tổ chức thi công thì nó còn thường xuyên phải kiểm tra diễn tiến thi công hàng ngày xem có đáp ứng được tiến độ đã được trù tính trước trong hồ sơ thiết kế tổ chức thi công hay chưa. Nếu thực tế xảy ra những tác động bất lợi thì chỉ đạo tác nghiệp thi công phải tìm biện pháp khắc phục ngay. + Như vây chỉ đạo tác nghiệp thi công có nhiệm vụ chính là thực hiện tốt hồ sơ thiết kế tổ chức thi công đã được lập. Muốn vậy nội dung cụ thể nó phải tiến hành là: lập kế hoạch tác nghiệp hàng ngày, kiểm tra số lượng, chất lượng và thống kê các công tác đã làm, giải quyết nhiệm vụ cung cấp vật tư, khai thác xe máy hàng ngày, áp dụng các biện pháp sử dụng hợp lý nhân, vật lực. 3- Hiệu quả kinh tế mang lại cho nền kinh tế quốc dân do việc sớm đưa tuyến đường vào khai thác sử dụng cũng như hiệu quả kinh tế mang lại cho đơn vị thi công do việc tiết kiệm được những chi phí bỏ ra trong quá trình xây dựng tuyến đường rõ ràng phụ thuộc vào phương án thiết kế tổ chức thi công và công tác chỉ đạo tác nghiệp thi công. Một phương án thiết kế tổ chức thi công hợp lý nhất và công tác chỉ đạo tác nghiệp thi công tốt sẽ đem lại một hiệu quả kinh tế cao. 4- Muốn tổ chức thi công được tốt thì cần phải nghiên cứu tìm cách áp dụng các biện pháp tổ chức thi công tiên tiến, biện pháp kỹ thuật thi công hiện đại phù hợp với thực tế, nâng cao mức độ cơ giới hoá, công nghiệp hoá, nâng cao năng suất lao động, sử dụng hợp lý các nguồn lực, đảm bảo chất lượng, vượt tiến độ thi công, hạ giá thành sản phẩm. + Cũng cần đặc biệt chú trọng tới công tác cung cấp và sử dụng vật tư. Cung cấp vật liệu không kịp thời, sử dụng lãng phí vật liệu, máy móc thiết bị là những nguyên nhân chủ yếu ảnh hưởng xấu tới việc hoàn thành kế hoạch thi công. + Ngoài ra cũng cần phải chú trọng phân bổ khối lượng thi công giữa các quý trong năm, khắc phục tình trạng mất cân đối nghiêm trọng về khối lượng thi công trong những quý mùa khô và mùa mưa để tạo công ăn việc làm đều đặn cho công nhân trong năm./. i1-2. Phân loại các công tác trong thi công đường ôtô. 1- Phân loại: theo ý nghĩa, tính chất tổ chức thì toàn bộ các công tác trong quá trình xây dựng đường ôtô được chia thành 3 nhóm chính: - Công tác chuẩn bị. - Công tác vận chuyển. - Công tác xây lắp và hoàn thiện. 2- Công tác xây lắp: + Công tác xây lắp là toàn bộ những công tác trực tiếp hoàn thành từng hạng mục công trình, từng công trình và toàn bộ công trình. Ví dụ trong xây dựng đường ôtô những công tác như: xây dựng nền đường, mặt đường, cầu, cống, công trình phục vụ việc khai thác đường (nhà hạt quản lý đường, trạm thu phí, . . .), xây dựng công trình tạm phục vụ thi công (lán trại, kho bãi, . . .), .v.v. đều thuộc về công tác xây lắp. Công tác xây lắp chiếm tỷ trọng chủ yếu trong toàn bộ quá trình xây dựng tuyến đường. + Công tác xây lắp theo tính chất tập trung về khối lượng phân ra làm 2 loại: - Công tác xây lắp rải đều theo tuyến: là những loại công tác xây lắp có khối lượng phân bố tương đối đồng đều rải dọc theo chiều dài tuyến. Ví dụ như: công tác thi công nền đường đào, đắp thông thường, thi công mặt đường, thi công cống, thi công các công trình khác trên đường có tính chất lặp lại theo chu kỳ, . . . - Công tác xây lắp tập trung: là những loại công tác xây lắp có khối lượng đặc biệt lớn, kỹ thuật thi công phức tạp tập trung trên một đoạn ngắn và không lặp lại ở những đoạn lân cận. Ví dụ như: công tác thi công đoạn nền đường đào sâu, đắp cao, thi công cầu lớn, thi công đoạn nền đường xử lý nền đất yếu bằng bấc thấm, cọc cát, . . . 3- Công tác chuẩn bị: là việc chuẩn bị, tập kết các máy móc, vật tư kỹ thuật, vật liệu xây dựng (đá, cát, sỏi, xi măng, sắt thép, . . . .), các bán thành phẩm (bê tông nhựa, bê tông xi măng, . . .), các cấu kiện đúc sẵn (ống cống, tấm đan, . . .) và các loại khác để phục vụ cho việc thi công xây dựng tuyến đường. Trước khi tiến hành công tác xây lắp thì công tác chuẩn bị phải được thực hiện xong. 4- Công tác vận chuyển: đóng vai trò trung gian giữa công tác chuẩn bị và công tác xây lắp. Đó là việc vận chuyển các loại vật lệu, máy móc, vật tư kỹ thuật, bán thành phẩm, cấu kiện đúc sẵn, . . . từ nơi tập kết ở khâu chuẩn bị đến hiện trường xây dựng. 5- Mục đích của việc phân loại các công tác trong tổ chức thi công đường ôtô: việc phân loại các công tác trong tổ chức thi công đường thành những loại, những nhóm như trên nhắm mục đích xác lập được vai trò, ý nghĩa, mức độ ảnh hưởng của chúng tới quá trình xây dựng tuyến đường từ đó có những đối sách thích hợp cho từng loại công tác khi tổ chức thi công tuyến đường. + Công tác xây lắp chiếm tỷ trọng lớn nhất, đóng vai trò ảnh hưởng quyết định tới tiến độ, chất lượng và hiệu quả xây dựng tuyến đường. Công tác này cần hết sức được chú trọng trong tổ chức thi công đường ôtô. + Trong tổ chức thi công đường ôtô, công tác xây lắp rải đều theo tuyến sẽ thuận lợi hơn rất nhiều so với công tác xây lắp tập trung. Một công tác xây lắp rải đều sẽ cho ta tính đều đặn trong tổ chức thi công. Công tác xây lắp tập trung trong quá trình thi công rất dễ xuất hiện các yếu tố làm chậm tiến độ thi công do vậy nó thường được tập trung nhân, vật lực thực hiện trước. + Công tác chuẩn bị có nhiệm vụ tập kết, chuẩn bị các nguồn nhân lực, máy móc, vật tư cần thiết để công tác xây lắp có thể được triển khai. Nó phải được thực hiện đầu tiên, trước nhất trong quá trình xây dựng đường. + Công tác vận chuyển cũng có vai trò rất quan trọng tới tiến độ, hiệu quả của quá trình xây dựng đường. Việc chuẩn bị tốt, tập kết đầy đủ máy móc, vật liệu nhưng vận chuyển không kịp thời tới hiện trường cũng làm cho tiến độ thi công bị chậm trễ, gây thiệt hại về kinh tế./. i1-3. Đặc điểm của công tác xây dựng đường ôtô. Công tác xây dựng đường ôtô có những đặc điểm sau: 1- Diện thi công hẹp: Diện thi công chỉ diễn ra trên một dải mặt bằng hẹp dọc theo tuyến đường. Điều này gây khó khăn cho việc tổ chức hoạt động của xe máy, nhân lực thi công trên công trường. Nếu tổ chức điều phối xe máy không tốt có thể gây ra hiện tượng sơ đồ hoạt động của xe máy bị chồng chéo, gây ách tách. Nhất là khi nâng cấp mở rộng tuyến đường cũ vì khi này ngoài xe máy thi công ra còn phải đảm bảo giao thông bình thường trên tuyến. 2- Diện thi công kéo dài dọc theo tuyến đường: Diện thi công kéo dài có khi đến hàng chục, hàng trăm km. Điều này gây khó khăn cho công tác chỉ đạo trong thi công, cho công tác điều động xe máy, nhân lực trên công trường. 3- Nơi làm việc thường xuyên bị thay đổi: + Do diện thi công kéo dài dọc tuyến nên nơi làm việc thường xuyên bị thay đổi. Điều này gây khó khăn cho công tác tổ chức ăn nghỉ của cán bộ công nhân viên trên công trường. + Để hạn chế những bất lợi do đặc điểm này mang lại, thường có mấy phương án tổ chức nhà lán trại công trường như sau: * Phương án 1: Xây dựng nhiều khu nhà lán trại, mỗi khu nhà lán trại chỉ đảm nhiệm trong một đoạn tuyến ngắn, tốt nhất khoảng từ 2 – 3km. Hình 1-1: 2-3 km 2-3 km 2-3 km B 2 1 A Vị trí 3 Vị trí 2 Vị trí 1 - Như vậy, nếu tổ chức thi công đồng thời trên toàn bộ chiều dài tuyến thì bố trí cán bộ công nhân viên ở trong nhiều vị trí nhà lán trại rải đều dọc theo tuyến. Nếu tổ chức thi công theo dây chuyền thì cứ sau một cự ly nhất định sẽ di chuyển nhà lán trại đến vị trí khác. - Phương án này có ưu điểm: ./ Giảm bớt thời gian đi lại, chi phí vận chuyển cán bộ công nhân viên từ nơi ở ra hiện trường thi công. ./ Công nhân được ở trong những nhà lán trại cố định nên điều kiện sinh hoạt cơ bản được đảm bảo. - Nhược điểm: ./ Phải xây dựng hoặc di chuyển nhiều lần nhà lán trại nên kinh phí đầu tư làm nhà lán trại bị dàn trải, tốn kém. ./ Thời gian sử dụng mỗi khu nhà làn trại không lâu nên mỗi khu nhà lán trại không được đầu tư kiên cố, đầy đủ làm điều kiện sinh hoạt của cán bộ công nhân viên không được tốt nhất. * Phương án 2: cán bộ công nhân viên ở trên các nhà lán trại lưu động di chuyển theo diện công tác. Hình 1-2: B A Nhà lán trại di động - Phương án này có ưu điểm: Cán bộ công nhân viên luôn luôn ở ngay tại vị trí thi công nên không mất thời gian, chi phí đi lại hàng ngày ra công trường. - Nhược điểm: Các nhà lán trại di động nên không có đủ điều kiện phục vụ tốt nhất nhu cầu đời sống, sinh hoạt của cán bộ công nhân viên sống trong đó như: diện tích chật hẹp, không có khu sinh hoạt công cộng, điều kiện cung cấp điện, nước, vệ sinh không ổn định, khó khăn, . . . - Do vậy phương án này thường áp dụng khi thi công trong khoảng thời gian ngắn, trong khu đô thị, dân cư sẵn có thuận lợi về cung cấp điện, nước, môi trường sinh hoạt văn hoá, . . . . * Phương án 3: cán bộ công nhân viên ở trong một khu nhà lán trại xây dựng cố định, ổn định trong suất thời gian thi công tuyến đường, hàng ngày có xe đưa đón đi làm việc, có khi xa tới hàng chục km. - Đây là phương án tốt nhất nên được áp dụng khi có điều kiện. ôtô B A Vị trí nhà lán trại cố định, ôtô đưa đón hàng ngày Hình 1-3: - ưu điểm: ./ Vị trí lán trại cố định nên khu nhà lán trại được xây dựng tập trung, kinh phí dành cho nhà lán trại không bị dàn trải nên có điều kiện đầu tư tốt nhất cho điều kiện sinh hoạt, ăn ở, nghỉ ngơi của cán bộ công nhân viên trên công trường. ./ Thuận lợi lớn cho công tác quản lý nhân sự, quản lý xe máy và điều hành trên công trường. - Nhược điểm: ./ Phải tốn chi phí bố trí xe đưa đón công nhân viên hàng ngày. + Như vậy cần căn cứ vào tình hình thực tế của công trường mà lựa chọn phương án tổ chức nhà lán trại cho phù hợp. 4- Khối lượng công tác thi công lớn, tính chất công việc nặng nhọc và thường phân bổ không đồng đều dọc theo chiều dài tuyến: + Việc khối lượng phân bổ không đồng đều làm cho thời gian thi công, nhu cầu xe máy thi công ở các đoạn không bằng nhau. Điều này gây khó khăn khi tổ chức thi công theo phương pháp dây chuyền. + Do khối lượng lớn, tính chất công việc nặng nhọc thường dẫn đến việc không duy trì được năng suất lao động cao trong quá trình thi công, đặc biệt là với thi công bằng thủ công. Vì vậy cần cơ giới hóa tối đa quá trình thi công tuyến đường, cần áp dụng triệt để việc thi công bằng máy, thi công thủ công chỉ áp dụng khi việc thi công bằng máy không thể áp dụng được. 5- Chịu ảnh hưởng của điều kiện khí hậu, thời tiết: do công việc diễn ra ngoài trời nên chịu ảnh hưởng trực tiếp của nhiệt độ, của mưa, bão, lũ, lụt, . . . làm ảnh hưởng xấu tới tiến độ xây dựng tuyến đường. Thực tiễn đã cho thấy ảnh hưởng của nhân tố thời tiết là một nguyên nhân quan trọng gây ra việc chậm tiến độ trong thi công đường ôtô. + Để khắc phục bất lợi của thời tiết cần đòi hỏi những giải pháp toàn diện ngay từ khâu đề xuất các giải pháp thiết kế, sử dụng vật liệu cũng như một giải pháp tổ chức thi công hợp lý: - Lựa chọn mùa thi công hợp lý với từng hạng mục công việc: tổ chức xây dựng những hạng mục chịu ảnh hưởng bất lợi nhiều của mưa, bão, lũ, lụt như nền đường, cống thoát nước, móng cầu, . . . vào mùa khô, những hạng mục ít chịu ảnh hưởng của nước vào mùa mưa. Điều này cũng góp phần duy trì sự phân bổ khối lượng đều đặn giữa các mùa, duy trì công việc liên tục trong năm. - Giảm khối lượng thi công trực tiếp ngoài hiện trường, đưa một phần khối lượng thi công vào trong công xưởng: bằng cách nâng cao tỷ lệ sử dụng các cấu kiện đúc sẵn, cấu kiện lắp ghép, sử dụng các bán thành phẩm. Điều này cần được đặc biệt chú ý ngay từ khâu thiết kế. + Việc đưa các công tác ở hiện trường vào làm trong các xí nghiệp phụ ngoài tác dụng tránh được ảnh hưởng trực tiếp của điều kiện thời tiết còn có những ưu điểm sau: - Vị trí làm việc tương đối ổn định. - Công nghệ cố định và thành phần công tác tương đối đơn giản. - Nhiều trường hợp có thể lợi dụng các nguồn điện, nước, hơi nước, . . . đã có sẵn. - Điều kiện tổ chức, bảo dưỡng, sửa chữa máy móc thiết bị và đảm bảo đời sống cho công nhân tốt hơn. - Giảm bớt yêu cầu về nhân lực, xe máy phục vụ thi công trên tuyến. - Chất lượng những công tác được làm trong công xưởng thường cao hơn so với làm ngoài hiện trường. Khi chuyển các công tác từ hiện trường vào công xưởng cần phải bảo đảm không làm tăng chí phí lao động và giá thành xây dựng./. i1-4. Trình tự chung tổ chức thi công đường ôtô. Việc tổ chức thi công đường ôtô được thực hiện theo trình tự sau: 1- Công tác chuẩn bị. 2- Công tác vận chuyển tới hiện trường. 3- Tiến hành công tác xây lắp.